A memoria que non queremos perder

A denuncia que presentaron os descendentes do alcalde franquista Manuel Gutiérrez Torres contra o historiador Dionisio Pereira foi desestimada pola fiscalía, segundo leo en Vieiros, para quen as pescudas son lexítimas e non atentan contra a súa honra. Haberá que agardar polo que decide a xuíza, mais polo momento así están as cousas.
Desde aquí quero manifestar o meu apoio a todos estes historiadores valentes que foron quen de enfrontarse contra o muro de silencio e medo que se foi facendo durante os anos da ditadura e mais os que viñeron despois. Os vellos sabiano todo, viron cos seus propios ollos o que os papeis oficiais ocultaban ou contaban enganosamente, nun mundo perverso onde levar de paseo era fusilar. Non pode haber democracia sobre a humillación de tantos, con mortos en foxas comúns que moitos non queren desenterrar e historias tan reais que aínda doen que non queren ver publicadas.
Pasou, si, pero para que non volva pasar temos que saber.

Enguedellos

Foto de X.B. Arias

Hoxe permitinme o luxazo de deitarme pola tarde co meu último Bourdieu. Lin e lin e... adormecín seguramente con babas. A tarde foi pasando docemente entre imaxes e enguedellos subconscientes dos que só me arrincou unha inoportuna chamada telefónica. Non era ninguén que eu quixera escoitar, non, era que querían venderme un seguro de calquera cousa. Horror! non era quen de desenguedellarme dela, as miñas defensas estaban ao mínimo.
Non haberá seguros para ter dereito a que non te molesten os feirantes na túa casa?

Bourdieu arredor de si

A semana pasada atopei un novo libro de Bourdieu na estantería dunha librería: Autoanálisis de un sociólogo. O libro vén sendo unha explicación de si mesmo e do seu traballo onde intenta explicar as razóns que o levaron a decantarse pola socioloxía, ao tempo unha disciplina de terceira categoría, cando podería (en principio, logo xa comprenderemos que non) adicarse e brillar no ámbito da filosofía, a disciplina raíña do sistema escolar francés, e mirarse no espello dun Sartre, por exemplo.
O libro cautivoume desde o primeiro momento (dígovos que a foto da portada remexeume as entrañas, como quedou patente no anterior post) a maneira en que nos conta de que familia vén, a súa durísima experiencia nos sucesivos internados, o acceso, pola porta dos desherdados, ás máis prestixiosas institucións educativas da Francia dos anos 40, a relación ambigua que sempre lle produciu o sistema escolar, de pertenza e repulsa ao mesmo tempo, e, sobre todo, a feliz intuición de que para explicar o mundo social tiña que facer primeiro unha viaxe de volta á súa propia orixe, o seu Bearne natal, un esforzo por obxectivar o seu propio mundo que lle dará as claves para chegar, por exemplo, á noción de habitus ou das estratexias sociais:
"La transformación de mi visión del mundo, que ha ido pareja con mi paso de la filosofía a la sociología, y de la que mi vivencia argelina representa, sin duda, el momento crítico, no es, ya lo he dicho fácil de describir, sin duda porque se compone de la acumulación insensible de los cambios que paulatinamente me han sido impuestos por las experiencias de la vida o que he llevado a cabo a costa de toda una labor sobre mi mismo, inseparable de la labor que estaba efectuando sobre el mundo social. Para dar una idea aproximada de este aprendizaje, que he descrito a menudo como una iniciación (...) me gustaría volver sobre la investigación que llevé a cabo , en paralelo con la que estaba realizando en el mismo momento en Argelia, a propósito del celibato de los primogénitos en el Bearne, (...). Tal vez no esté del todo fuera de lugar considerar como una especie de Bildungsroman intelectual la historia de esta investigación, que, centrándose en los sufrimientos y los dramas que van unidos a las relaciones entre los sexos en la sociedad campesina, (...), constituyó la ocasión y fue el operador de una auténtica converrsión. (...)
Pero, prueba de que el trayecto heurístico tambien tiene algo de recorrido iniciático, a través de la inmersión total y de la dicha del reencuentro que lo acompaña, es que se lleva a cabo una reconciliación con cosas y personas de las que el ingreso en otra vida me había insensiblemente alejado y que la postura etnográfica obliga naturalmente a respetar: los amigos de la infancia, los padres, su comportamiento, sus hábitos, sus rutinas, su acento. Toda una parte de mi mismo es lo que se me devuelve, aquella misma que hacía que les tuviera afecto y que alejaba de ellos, porque sólo podía negarla en mi renegando de ellos, sumido en la vergüenza de ellos y de mi mismo. La vuelta a los orígenes va pareja con una vuelta, pero controlada, de lo reprimido."
Dicídeme se non vos resulta familiar toda esta reflexión.

Coincidencias

Pierre Bourdieu parécese asombrosamente ao meu avó especialmente nos ollos, pero tamén na boca, no nariz, no pelo e ata nas engurras de expresión. Asegúrovolo, só lle falta a boina. Máis coincidencias: teño entendido que Bourdieu era un home falangueiro e especialmente accesíbel que nunca acabou de perder as súas trazas de campesiño, coma o meu avó quen, por outra parte nunca deixou de selo. Bourdieu revolucionou o campo intelectual de la France nos anos sesenta, setenta e ata que a morte o levou; meu avó tamén revolucionou o campo agricola-gandeiro con innovacións que deixaban aos veciños coa boca aberta e suscitaban burlas e desconfianza no seu campo.
Poderían ser irmáns ou curmáns e beber unha copa de guinda despois de matar o porco, e se cadra remotamente...

Memoria da fame

Estoutro día fun á presentación do último libro do estudoso eumés Xosé Paz Fernández, Xebras do Eume. Neste, coma nos dous anteriores, se ben con menor ambición, recóllese a memoria musical de Pontedeume através da prensa local, fotografías, partituras, letras recuperadas... Foi moi emocionante ver ao nutrido auditorio facerse un e cantar as melodías de sempre, as que os identifican sen lugar a dúbidas como parte dun colectivo.
De entre elas escollín unha que nos lembra con incríbel contundencia a fame que se pasou na posguerra. Ten a forza machacona dun himno, pero, en vez de armas e loita fera ofrece como alternativa o humor negro dunha cantiga burlesca. É o anti No-Do.
Paréceme que é raro que se conserve esta cantiga porque da fame todo o mundo arrenega e a ninguén lle gusta lembrarse dela. Á miña avoa paterna non lle parecía nada ben que o meu pai mentara a fame e a pobreza daqueles anos e nunca se mostrou disposta a recoñecer que, efectivamente, ela e a súa familia, coma a maioría, pasaran fame e frío e necesidades na longa posguerra.

Alegre mocidade

O outro día remexendo nos caixóns da vella cómoda topeime con esta preciosa imaxe. Nela está a miña avoa, no centro e abaixo, na leda compaña das súas amigas de xuventude. Non ten data, pero pódese deducir que foi nos anos felices da súa primeira mocidade antes do 36. Logo para ela, como para tanta xente, a vida cambiou dramaticamente. No momento que recolle a foto vémolas formando unha simpática composición escénica onde nos amosan a harmonía que reinaba no grupo, procurando entre elas o contacto corporal e o equilibrio máis ou menos simétrico. Dúas gardan loito e dúas locen as súas mellores galas á moda: vestidos vaporosos con godés na saia, lazada no peito, combinacións de dúas teas e mangas "abullonadas", peiteados á garçon da miña avoa e da compañeira da dereita fronte a moño baixo das outras dúas, zapatos de salón... as zocas escondidas nunha silveira, seguro. Polo corte de pelo tivo que ir refuxiarse á casa da madriña para evitar que a nai a cotease, eran audacias que costaban caro. Anos despois, que tristes paradoxos, quixeron raparlle o pelo, á maneira de estigma visíbel e humillante.
Pero que pensa niso agora? Témolas listas e radiantes para causar sensación no baile: "eu sempre fun así, non era moi guapa, pero era simpática e tiña moitos amigos, armaba cada unha..." tenme dito. Simpática era, dou fe, e guapa? a min nesta foto paréceme guapísima. Casou xa moza callada despois da guerra, nun día de San Andrés, vestida de azul marino. Ao outro día caeulle un dente, "aínda bon foi que me deu tempo a casar!", dicía ela con aquela retranca que te podía facer mexar de risa.

Íntimas ruínas

As ruínas sempre me deron moito que ver. Cada unha ten a súa propia lóxica da decadencia e o abandono: as fendas nas paredes, a vexetación invasiva, a podremia das madeiras, a falta de cristais ou tellas... e un día, por fin esbandállase todo e mostra sen recato a intimidade dos derradeiros habitantes. Isto que vedes é o resultado sobrecolledor.

Visita anunciada

Deseño de X.B. Arias

Xa me sinto apreixada polo outono que se achega

Escenas da vida doméstica

ODEUSA: Pensa un país.
TÍO PEPIN: Xa está.
ODEUSA: Está no hemisferio norte ou no hemisferio sur?
TÍO PEPIN: No hemisferio norte,
ODEUSA: Ten mar?
TÍO PEPIN: Ten.
ODEUSA: É máis ben grande ou máis ben pequeno?
TÍO PEPIN: Máis ben pequeno.
ODEUSA: Foi socio-fundador da OTAN?
TÍO PEPIN: Non tal.
ODEUSA: Foi satélite da URRS?
TÍO PEPIN: Algo máis ca satélite.
ODEUSA: É unha república báltica?
TÍO PEPIN: Será.
ODEUSA: (moi excitado) É Lituania.
TÍO PEPIN: (sobrado) Non.
ODEUSA: É Letonia.
TÍO PEPIN: Non.
ODEUSA: Estonia, pois.
TÍO PEPIN: (con cara de sádico triunfante) N0n.
ODEUSA: Cabrón, vouche...
SUROESTE: A cearrrrr!!!
TÍO PEPIN: Ti primeiro.
ODEUSA: De ningunha maneira, ti primeiro.
TÍO PEPIN: Non, ti.
ODEUSA: Pónteme diante agora mesmo.
TÍO PEPIN: Non me fío un pelo.
ODEUSA: Nin eu.
SUROESTE: Estou agardando, vides ou non?
TÍO PEPIN: Os dous ao tempo.
ODEUSA: Vale.
(os dous míranse de esguello e reghañan os dentes)
TÍO PEPIN: Unha, dúas e...
SUROESTE: (radiante cunha tarteira fumeante nas mans) Tres!

Carta aberta dun admirador

Nos meus case dous anos de bloguismo teño colleitado comentarios animosos, sorprendidos, laudatorios e, por suposto tamén, reprobadores e despreciativos. É normal, na blogosfera pásame máis ou menos coma na vida e así hai que me adora e que non me soporta e eu non fago nada (estou convencida que aínda que quixera non poodería facer moito) por evitar nin unha cousa nin outra.
Todo isto viña a conto por unha carta que recibín hai un par de días dun autonomeado rendido admirador na que se fai unha curiosa análise dalgúns dos meus post máis polémicos para logo aventurarse nunha reconstrución aproximada da miña suposta personalidade. Atrévome a reproducir aquí algúns dos comentarios que máis me chamaron a atención, xa saben os lectores da miña paixón polo comentario de texto, co ánimo de confrontar a percepción que cada un dos habituais deste humilde espazo teñen dos temas que se tocan e da propia marcha do blog.
"Porque, que é en definitiva Nubosidade variábel? Non é un blog literario, nin político, nin de actualidade cultural -escasamente os acontecementos de actualidade atopan eco nestas páxinas- nin un diario persoal (...) e con todo aquí aparecen en segundo plano todos estes aspectos do noso país, Galicia. É esa é, estimada Suroeste, ó meu ver a clave que anima esta páxina súa: a inequívoca mirada galega sobre todo o que nos é familiar, ese "aquel non sei eu" irónico finamente destrutivo, esa acidez de veludo (tamén tan familiar) que nos seus escritos aparece pegado na palabra máis inocente. (...) Isto, que polo que vexo nos comentarios que lle vai deixando a súa fiel parroquia, pasa facilmente desapercibido, é o que me ten cautivado á súa Nubosidade variábel".

O sistema de Teresa Moure

Leo con interese a entrevista que lle fan a Teresa Moure no suplemento de libros "Protexta" da revista "Tempos Novos". Ela non cre no sistema literario. "Non creo en ningún sistema literario. As persoas escriben soas, cada unha na súa casa, ao seu aire, coas súas influencias... (...) xente que cre na literatura feita dunha forma e xente e persoas que cren cousas completamente distintas. Como podemos definir iso como un sistema? (...)".
Eu compréndoa, debe sentirse tan arriba con tanto éxito, a premio por obra, toque o xénero que toque, que non lle queda outra que ver as cousas desde a estratosfera e entón pode permitirse dicir cousas coma esta : " É que me sorprende que empregues esa expresión creada polos profesores de Teoría da Literatura e polos criticos literarios para prepetuarse a si mesmos e dicir que tamén forman parte do modelo. Un sistema por definición é un conxunto onde os elementos teñen relacións entre si. Se non, non hai sistema. E por mínimamente marxista que sexas necesitas esas relacións. Pero que relación gardan os elementos desa cousa chamada sistema literario galego? Non hai redes comúns, non hai lugares de encontro..."
Máis adiante aínda ten valor para esta  sentencia incendiaria: "Eu cando falo de literatura só me refiro á arte. A institución non me interesa. Á institución hai que darlle unha patada no cu, guindarlle unha granada e procurar que a granada lle dea. (...)"
Eu non entendo nada. E por riba tendo en conta que Teresa Moure é funcionaria dunha potente e prestixiosa institución á que se agarra sen rubor. Por que logo vai sen vacilar a recoller un premio despois do outro? É unha concesión á institución ou o dos premios e o da arte son cousas á parte que non teñen nada que ver? Por que se presta ás grandes promocións publicitarias que se fan coa súa obra, se ela no que de verdade acredita é no "boca a boca" como di noutra parte da entrevista?
E o que máis me fastidia é que: "Lamentablemente para Manolo Bragado nunca penso en Manolo Bragado nin na editorial."
Manolo, se estás por aí, pasa desta soberbia e fíxate en min, que entendo mellor o que é un sistema literario, porque habelo...haino!!!

Dispersión II

Cae un sol de xustiza na Terra do Viño e xa son máis das sete da tarde, aínda que en realidade o tempo derreteuse no asfalto.
Un can pampea no medio e medio da estrada feito unha rosca. Cando pasa érguese con preguiza, dá unha volta arredor de min e de si mesmo e vólvese deitar coma dicíndome que non pagaba a pena levantar o cu por min.
Doume conta de que a estrada empeza e remata nel.
Alá adiante veñen tres (ou catro) mulleres, todas elas na feliz idade da xubilación, con roupa de garda e loito rigoroso, en animada conversación. Debeu acabar xa o cabodano e decidiron non quedar á novena.
-Meu aghudo!!- berra unha- e estabas aí, meu bonitiño.
O can séntese aludido, recobra a vitalidade, desenróscase e corre en busca das garatuxas que lle ofrecen. Vai para a casa en doce compaña. É o rei.
A estrada coma por arte de maxia volve a traer e levar o can e maila dona con trote lixeiro.

Dispersión

Funme sen colgar o letreiro e andei por aí dun lado ao outro do noso pequeno país, da terra das maciñeiras á do viño, vendo e, sobre todo escoitando. Galicia é Galicia malgré tout.
Destes días de dolce far niente vouvos contar dúas cousas, a primeira delas ocorreu nun lugar calquera da Galicia mindoniense, ao que chamaremos A Terra das Maciñeiras:

Buscando un sitio agradábel para xantar, a estrada levounos a unha aldea onde puidemos aparcar dous coches e estirar unha mantiña á sombra dunha ameixeira. Ao pouco de rematar o xantar chega un home, nunha man unha galleta e noutra un enciño, a botar unha parolada. Foi o que se di unha boa parolada que nos informou da súa vida, da dos seus fillos, das abellas, do porco bravo e das fabas. Logo, sen ningún apuro, seguiu camiño para darlle volta á herba segada case ao pé de nós. Deunos a impresión de que a herba era o seu obxectivo secundario.
Ao pouco, cando xa tiñamos todo recollido, chegou unha muller dándolle o brazo a unha vella velliña.
-Velos? Aí os tes aos picariños. 
A vella ría sen dentes e miraba case sen ver cos seus ollos abrancazados de cataratas nunha expresión de total alegría.
-Os pícaros son cousa boa.- dixo ela sen dubidar.
Naquela aldea os nenos extinguíranse había moitos anos e a velliña só os vía, se acaso, cando tiñan que levala ao médico.
A segunda historia, co voso permiso, queda para mañá.

as pernas das mulleres

Da miña infancia lembro moverme sorteando pernas de mulleres. Eu era moi pequeniña, claro, eu mesmo andaba ás gatiñas entre as pernas delas e tocaba as medias ou a pel suave e non había vez que non sentira a necesidade de mirar para arriba, coma quen busca o sol no medio da fraga. Porque as pernas eran a parte visíbel do corpo misterioso e atraente das mulleres: as pernas de Sara branquiñas coma a neve despois da medias negras cando se dobraba sobre o lavadoiro, as da Tía Josefa por baixo do mandil (e da saia e do refaixo) mentres pelaba unha mazá, pernas abertas e dispostas para acoller os nenos que ían deitar alí a súa cabeciña, -Quen está aí?, -O quiquiriquí!, -Pois vaino buscar e traino aquí; as pernas rexas de Pilarita, co cu apoiado na cociña de ferro de moita conversación e risas, as da miña nai, vistas e non vistas, dobrando roupa e preparadas xa para ir facer outro labor.
Hoxe pregúntome por que os corpos dos homes estaban fóra totalmente deste engado misterioso que tiñan os das mulleres e non eran para nós, os nenos, obxecto de curiosidade nin, polo tanto, de desexo. E se cadra xa o sei.

Sesta

Hoxe é o primeiro día de verán. Calor pegañenta, sopor e sesta. A casa sen ruídos, case. Só ronquidos esporádicos dos maiores recollidos nas súas alcobas. Os nenos teñen moi ben aprendido que non se pode molestar e o reloxio da sala deixa pasar os minutos coma un regueiro de lava.
Só quedo eu esperta. Meu irmán dorme a carón de mamá. Eu coido a vella boneca e sento no repeito da ventá da sala. Desde alí, o tellado dos alprendes despedindo calor fan bailar a paisaxe deserta. Falo moi amodiño coa miña boneca e invento unha historia complicada que fai licuar o regueiro de lava. Un mundo dinámico no baleiro da sesta.
Un descoido, movemento brusco ou airiño inesperado e a boneca escórreme das mans e queda enriba do tellado, exposta ao sol implacábel, lonxe do meu alcance. Unha bafarada de calor golpéame. Estudo a distancia no tellado, a altura da ventá, os ferros desde os que me podo colgar, pero son pequena de máis. Choro. Enxugo as bágoas. Sigo inventando historias que xa non son ledas coma antes porque non as podo guiar como eu quero. Unha cousa apréixame a gorxa e afoga o berro que non pode saír. As agullas do reloxio parecen paralizadas.

Consellos con azucre

Relecturas

Que tal María, estarán os teus pais, díxome ela. Dixo tamén que se seguía nas medras a onde ía chegar.
Acórdame moi ben desta visita e vós igual rosmades, Vamos nena, que importancia terá unha maestra, a ver, que buscas contándonos un conto semellante nin que subira un ministro con bandeiras... pero non é así de fácil explicar que nesto do agarimo existe un punto que nunca se explica, dos desexos e as preferencias hai tamén moito intríngulis e ademais nesta casa non entran persoas deste tipo, a ver se me entendes, ¿como diría eu?, xentes que chaman á nosa porta e nada máis abrir poste a mar de aturdida e rapidamente daste de conta que por que demo se che ocorrería fregar hoxe a cociña que tes aínda a falda vella a ver se non podía avisar a señorita Márgara para que a miña nai estivese vestida de xeito máis decente e rapidamente botas man á baieta e vas limpar o po do comedor porque o comedor está sempre fechado, se non é polos día de Nadal, para que entre ela e todo como digo cunha présa enorme que non dá tempo a nada, abrimos as contras, vaia ho, como ruxen, e as cortinas estarán algo tesas da xiada.
(...)
A miña nai estaba algo chantada, non sabía que conversa seguir e colle unha galleta maría taniscándoa, toda a familia Briz preguntándolle á maestra cos ollos:
-Que queres ti de nós.
A señorita Márgara ten unha voz un si caída, fala coma se regalase algo e tenro coas palabras, tan sinxelamente doce é todo o que ela di.

Xohana Torres, (1970). Adiós María.

Fórmulas universais III

Cando o home que quixo gañar a pesar de todo topou coa muller que quería gañar a pesar de todo, o resultado non podía ser máis espectacular.

Fórmulas universais II

Algúns homes cando necesitan unha enfermeira escollen a dos dentiqueiros máis longos, polo xeral son tamén moi listas.

Fórmulas universais

Hai mulleres que en vez de matar ao pai casan con el e son eternamente fillas.

Deus é bon; o demo non é malo

Ai, país de contrastes o noso! Ao lado do burdo humor gorilofalocrático dos Tonechos, e poida que en ocasións compartindo escenario, o profesor Mandianes Castro cun inmenso sorriso resolve as dúbidas dos televidentes desde o seu "Consultorio antropolóxico" no programa de máis audiencia da TVG, o Luar, cada venres despois de cear entre gaiteiradas e flamencadas.
Nivel, moito nivel é o que temos. Felicito de corazón a quen tivo a idea: o pobo o que necesita é un antropólogo de cabeceira que lle axude a entenderse.

Sal groso

Sorpréndeme que ninguén proteste polo persistente e degradante machismo ao que nos teñen afeitos Os Tonechos no seu show. Poida que teñan moito éxito, que pola súa parodia de tontarráns paletos se lles permita a moitos nenos e nenas velo como algo inócuo, e que no fondo non fan outra cousa que retransmitir con altavoz e en horas privilexiadas para a audiencia a visión máis cruamente machista que impera na sociedade dun xeito tan pouco sutil que máis ben perxudican a ideoloxía que representan mais... aínda así, nunha sociedade que deterrou a Shin Chan por machista ou que lle esixiu a Teté Delgado disculpas por non sei que comentario puntual pouco afortunado, ¿Como é posíbel que soportemos a degradante visión que os Tonechos nos ofrecen das mulleres? ¡De todas as mulleres que aparecen no show ou ben no papel de obxectos sexuais ou ben de vacas-burras!

Imaxinario en revisión

Vivo nunha aldea onde os únicos nenos son os meus fillos. É unha verdadeira lástima que eles non poidan disfrutar daquelas tardes de xogo interminábel que eu tiven de nena. A paisaxe humana e natural empobreceuse moitísimo nestes (poucos ¿) anos: eucaliptos onde antes eran leiras ou prados, silveiróns onde houbo hortas vizosas, estradas que parten pola mitade os camiños de mil anos, casas pechadas, veciños que a penas saen da casa...unha parte importante da nosa cultura esmorece. Seguro que a señorita da Fraga da Pena xa non baila no seu penedo ás primeiras raiolas do verán: a esa hora xa hai moito boreo na autopista.

Dominación lingüística

Foto de X.B. Arias

Ao il pronunciar as derradeiras verbas, a Vella axionllouse, bateu coa fronte no chan en sinal de sumisión absoluta, pormenorizada no Ritual de Comportamento da Caste Recuada. Logo, e de acordo cos mesmos textos, encolleuse sobor do sobrado en actitude fetal, entramentres o Gardián se erguía, axuntaba os talóns, introducía o casco na cabeza esférica e pelada e saudaba cun longo aturuxo sen fin, ondulante coma unha anguía, á mención do Entrelazo Sagro, símbolo e resume da Orde Interminábel.

X.L. Méndez Ferrín, 1974, "Partisán 4", Elipsis e outras sombras.

Post anodino

Outro post sen falar das visicitudes da saga familiar (síntoo Friki-Pepin), do devir histórico ou as inquedanzas culturais. Standby. Repouso. Trafegos vulgares con barullo infantil ao fondo. Cambio de aceite. Parada e fonda. Corenta días no deserto. Nada. Moito.

A estas alturas do ano...,

parafraseando ao poeta, todo cheira a final de curso e eu, se queredes que vos diga a verdade, ando máis queimada cá moto dun hippie.

O Jazz púxoo neste estado

Modelado en arxila de X.B. Arias

Tan gallego como el gallego

http://www.tangallegocomoelgazpacho.blogspot.com/

Quen aprende de quen?

Leo nun dos capítulos de Las pequeñas virtudes de Natalia Ginzburg, El Acantilado 2002 [1962] un anaquiño que reproduzo traducido ao galego:

"Polo que respecta é educación dos fillos coido que non hai que ensinarlles as pequenas virtudes, senón as grandes. Non o aforro, senón a xenerosidade e a indiferencia cara aos cartos; non a prudencia, senón a afouteza e o desprezo polo perigo; non a astucia, senón a franqueza e o amor pola verdade; non a diplomacia, senón o amor ao próximo e a abnegación; non o desexo do éxito, senón o desexo de ser e de saber.
Porén, case sempre facemos o contrario. Apuramos a ensinarlles o respecto ás pequenas virtudes, asentando nelas todo o noso sistema educativo. Deste xeito, eliximos o camiño máis doado, porque as pequenas virtudes, non conteñen ningún perigo material, é máis, protéxennos dos golpes da sorte. (...)"

Estas liñas trouxéronme inmediatamente á memoria un episodio non tan afastado cos meus fillos. Había uns meses que se cambiara o sistema monetario para o do euro e faltaban só uns días para que rematase o prazo de troco de pesetas para euros. Eu, como sempre da misa da unha e media, deixei este incómodo trámite para o final: revisar petos e caixóns, contar moedas e ir ao banco... só faltaban os petos dos nenos, uns simpáticos porquiños de barro, agasallo do tío Xoán. Imaxinei que sería divertido para eles coller os porquiños e escachiflalos contra o chan para ceibaren o seu tintilante bandullo en todas as direccións. "Veña, nenos, imos matar os porquiños que deben ter moitos cartos". Miráronme con cara de horror. Pareceume unha escena cómica e fixen un pouco o pallaso. "Collemos un martelo e...". Botáronse a chorar e rapidamente organizáronse: un agarroume polas pernas berrando e a outra correu a poñer a salvo os porquiños. Desistín. Agardei a que se tranquilizaran os ánimos. Ao outro día expliqueilles con calma o asunto. De alí a dous días. Non houbo maneira. Pasou o prazo. Se volvía a sacar o tema só atopaba miradas hostís. Os porquiños salváronse; as pesetas xa non valen nada. Tampouco valían tanto, ben mirado. Eles, os nenos, si que me deron unha lección de grandes virtudes.

Explosión

A primeira vez foi como un azoute inexplicábel que me asustou, o corpo por un lado e eu sen poder seguirlle o paso, indecisa, querendo parar o que xa non tiña marcha atrás nin adiante porque xurdindo do centro mesmo esparexíase en todas as direccións. Unha explosión que te envolve e te deixa tremando, pequena e vulnerábel.
O pracer e a dor poden facer de ti unha piltrafa e o corpo é quen de impoñer a súa lei.

Vai por Proust!

O principal rasgo do meu carácter?
Isto é como abrir unha porta e chocar cun espello... parezo dura pero rompo con facilidade.

A calidade que prefiro nun home?
A min gústanme os tipos simpáticos e intelixentes, coma ti, meu amor.

A calidade que desexo nunha muller?
As mulleres gústanme moitísimo, sempre que sexan intelixentes e simpáticas.

O que máis aprecio nos meus amigos?
Que me axuden a recompoñer as pezas cando me esboroo. Tampouco teñen que darme a razón, só axudar a poñerme no sitio.

O meu principal defecto?
A miña incapacidade para controlar as emocións: son unha chorona, que lle vou facer.

A miña ocupación preferida?
Encántame ese momento de paz e amor dos mimiños dos nenos antes de adormeceren, e cando están durmidos ler ou vir poñer un post.

O meu soño de dicha?
Ás veces, despois dos mimiños, penso: vou lembrar esta época como a mellor da miña vida cando vaia vella.

Cal sería a miña maior desgraza?
Non me recreo nese tipo de pensamentos, cando morre alguén que quero sinto a desgraza rondando e desexo mantela a raia, que ilusa!

Que quixera ser?
Ser eu co don da palabra e aínda por riba cantar ben.

Onde desexaría vivir?
Miña casiña, meu lar, cantas onciñas de ouro me vals!

A cor que prefiro?
Eu son de meu moi colorida, de pequena xogaba coa caixa dos fíos de cores de bordar da miña nai. Sempre souben como se facían as cores; se queredes pintar a 
casa con cores non estándar, chamádeme que chegarei á vosa cor soñada coa miña arte com
binatoria.

A flor que prefiro?
Isto é coma o das cores, todas!, máis as ventureiras coma Castelao.

O paxaro que prefiro?
As laberquiñas cantan que é moito cantar e teñen un carapucho moi simpático.

Os meus autores preferidos en prosa?
Aquí é onde un ten que dar do de peito, supoño... a min gústame a literatura moi literatura, que me deixe espazo libre para imaxinar. Por iso, en xeral non me gustan os americanos, con notábeis excepcións...enfín non me quero liar vou dicir tres ou catro: Flaubert, Proust, Kafka, Lobo 
Antunes e, por favor, por favor, se non penso noutra cousa...
Ferrín.

Os meus poetas preferidos?
Camõens, Rosalía, Cunqueiro, Ferrín e algún comparatista que outro...

Os meus heroes de ficción?
O abatido rei Artur, no paseo dos grandes fieitos beirado de dalias.

As miñas heroínas de ficción?
A meniña gaiteira de Rosalía.

Os meus compositores preferidos?
Beethoven e Amancio Prada.

Os meus pintores predilectos?
Isto tamén é coma o das cores.

Os meus heroes da vida real?
Os que non se deixan gañar polo desalento.

As miñas heroínas históricas?
Rosalía de Castro é a miña.

Os meus nomes favoritos?
Gústame o teu, mira ti por onde.

Que detesto máis que nada?
os que sempre se andan queixando e non fan nada por mellorar.

Que caracteres históricos desprezo máis?
Os abusos de poder en xeral parécenme deprezábeis.

Que feito militar admiro máis?
A comida de rancho e a maxia de onde comen 100 comen 200.

Que reforma admiro máis?
as que serven para repartir a riqueza.

Que dons naturais quixeras ter?
Co que teño voume apañando, a verdade.

Como me gustaría morrer?
Sen dor, claro, e con sentidiño.

Estado presente do meu espírito?
Agora mesmo síntome con moita ilusión co que estou facendo e o que teño na cabeza.

Feitos que me inspiran máis indulxencia?
Errar é propio do ser humano e cando o burro vai aló, xo burro xo!

O meu lema?
Morrendo e aprendendo.

Agora que acaba, vou entrar en campaña

Mariano Rajoy, o noso paisano, definiuse o outro día como "un señor de provincias educado".
Se o doutor Freud, que en paz descanse, o deitara no diván e lle dera a fumar unha substancia relaxante non había quedar mellor retratado. Moi ben, Mariano, sen complexos, como dicía o patrón Aznar.
Don Mariano, dos Rajoy e dos Brey de toda a vida, con avó republicano e autonomista, vese a si mesmo desde fóra, cos ollos do amo madrileño e fica deste xeito alleado e aqueloutrado. El non é galego, qu´est-que ce être galego?, el é un señor, de provincias. El non fala galego, faltaba massss, el é educado. Só lle falta ter de chacha a Gracita Morales, señoritoooo!!!, e que lle dean a alternativa nas Ventas.
Unha cousa me pregunto, e poida que dúas ou tres, e ao facelo ourízanseme os peliños todos: tamén a este o xubilará o partido en la tierriña cando fracase na corte dos milagres? Acabará apuntándose a un curso de galego en 10 días coma Touriño? Realmente temos o que merecemos ou podía ser peor?

Regressus ad uterum in aeternum

Foto de X.B. Arias

Visións

Traxedia(s) ou da inutilidade dos poetas

Eu son Nastagio degli Onesti camiñando entre os pinos

[supoñamos o pinar da praia de Cabanas, próxima a ponte, próxima -supoñamos- Florencia]

Ela corre desesperadamente, o único xesto posible.

O branco cabalo...

O branco cabalo nada sabe do xinete de bronce e de espada.

E os cans, os grandes cans que se avalanzan.

As cousas acontecen coa súa inapropiada velocidade e Nastagio degli Onesti -que son eu- nada pode.

¿Que valor ten a palabra do poeta?

Non hai palabra nin poema que reteña o asustado corazón no peito

Da fermosa víctima. Os cans devoran sen reparos.

Eu son Xosé Luís Mosquera e levo a culpa incrustada na mirada

E sinto a espada vermella queimando as miñas mans macabras

E lembro entón que un día nun forno estalarán de súpeto os meus ollos

E serei novamente Nastagio degli Onesti no pinar de Cabanas

Asistindo impasible á comisión dunha atroz carnicería.

Entón eu son o oco no peito da doncela

Eu son o corazón desfeito pola rabia

Eu son o can que roe con máis fame

Eu son o cabaleiro (?) que cubre de metal a súa sombra.

As cousas acontecen coa súa inapropiada lentitude

[A aparición inexplicable dun recordo e o big-bang do poema]

Lémbrome entón (eu, Nastagio degli Onesti, ou eu, Xosé Luís Mosquera) do pouco que aínda podo seguir mantendo vivo ou, probablemente, de tanta e tanta ausencia.

O Arno baixa manso dende as Fragas para bater coa ponte antes de darse ó mar no Golfo Ártabro.

Na praia de Cabanas uns cans comen o corazón dunha muller fermosa ante a mirada impotente (?) do poeta.

Entón, agora, sempre... Os meus ollos de fume e a tarde. A morte. Florencia. O río Eume coa súa inapropiada velocidade. Coa súa inapropiada lentitude.

X.L. Mosquera Camba (inédito)

Primavera

Mentres a Isabela e a Fravernero a primavera o sangue lles altera -e de que maneira- e Torredebabel decide sentarnos no diván para nos facer unha psicoanálise, como boa galego-arxentina que é, eu opto por deixala correr debuxando relanzos de verdor neste recantiño sosegado.

Camiños de mil anos

Ten un conto Ferrín que me gusta especialmente, aínda que xa vexo os sorrisos irónicos debuxarse nas vosas faces ah claro, claro, un que lle gusta especialmente..., pero deixádeme acabar ho!, que me gusta especialmente porque me lembra outro que me contaba a miña avoa. Veredes:
No conto de Ferrín van dous mozos: o criado de Xixín e o narrador a mocear cas dunhas que disque son algo meigas.
No conto da miña avoa ía a súa tía, que non contaba mentira, ollo!, e mais outra compañeira, non lembro moi ben a onde, probabelmente ao muíño.
No conto de Ferrín os dous guapos mozos teñen acceso á casa das meigas e á súa doce carne e todo vai moi ben, que seique eran moi dadas ata que...por facer un chiste, meus amigos, e por demostrar quen os ten ben postos botan todo a perder e elas maldinos e bótanlles un meigallo antes de eles desapareceren cos cabalos, mortos de risa.
No conto da miña avoa a súa tía e a compañeira chegan a unha encrucelada e algo inexplicábel pasa.
No conto de Ferrín aos dous mozos dúralles pouco a risa porque empezan a dar voltas e voltas na noite e perden o rumbo e as referencias envoltos en néboas mestas e teñen medo de marte enorme que brilla no ceo para eles e os cabalos tamén e perden a esperanza ata que...
No conto da miña avoa algo raro pasa que as rapazas pérdense unha a outra e como cousa de encantamento, irían polo aire, volverían polo vento, unha, a tía da miña avoa, apareceu no Portiño ao lado do río e a outra lonxe, moi lonxe de alí, sen saberen unha da outra e sen entenderen cousa ningunha, como acabadas de espertar dun soño.
No conto de Ferrín os mozos, despois de dar tumbos polos camiños do demo, arrenegado seña!, deron outra vez cun camiño, e os cabalos animáronse no seu desmaio e chegaron...non se sabe como si nin como non á casa de onde partira a maldición.

Aquel camiño era feito de pedras grandes e antigas e demorou nun relanzo no que o chao amosaba, a unha nova luz que penetraba o neboeiro, carrileiras labradas por eternidás de carros e logo despois calcamos unha ponte altísima na que os nosos cabalos facían resoar ecoares seco, toscos, estritos, de mil anos. (Méndez Ferrín, "Medias Azuis", Arraianos)

Estradas

Eu nacín, coma quen di na estrada. Sorte que a miña nai era primípara e deille que facer. Pola estrada do meu lugar pasaban moitos coches con obreiros e moitos camións con mercancías perigosas para alimentar a Gran Máquina. Ao principio era un tabú: prohibido achegarse se non era da man dun adulto, logo sen man, logo mirando moi concentrados arriba e abaixo, abaixo e arriba e, por fin, dominada. Xa non facía falta a cancela e cando rompeu, non se repuxo. Vou e veño. Un paseo pola estrada ata a fonte era un reclamo para os outros nenos e unha ocasión para xogar. Á noitiña ir buscar auga, que vimos sequiños, nena. Na sesta, lavar uns tenis e mollar os brazos e as pernas e o pelo, que gustazo, a fonte é toda dos nenos.
A estrada, aínda que nada máis sexa para mirar quen pasa por ela, é un gran medio de comunicación: os carros, ese rapaz tan guapo repartindo o leite co burro, as parellas de mozos o domingo. Os desfiles do domingo son mellores seguindo os comentarios da tía Josefa, se non resultan un pouco tristes, os demais non vemos nin a mitade do que ve ela. Como habiamos ver ¡un xugho! neses dous mozos que se entrelazan polos ombreiros moi cariñosos?
Vivir ao lado da estrada foise facendo cada vez máis pesado, máis e máis coches, máis e máis camións día e noite, obras de ampliación, máquinas, ruído, máis mercancías perigosas…Antes seique a xente da beira da estrada era máis lista, quérese dicir menos atrasada, sería que tiña todas as fiestras abertas ao mundo. Secadra foi polo que decidín abrir esta fiestra á estrada que vai e vén incesante desde todas as encruceladas do mundo, se facer ruído sequera.

Mulleres na posguerra española

Lembra Leira Pazó a mamá Luz Dolores sempre sen loito exhibido; repartindo decisións e azos sempre; para que as fascistas vexan. Esas que berraban para ela na porta da casa da Rúa Dolores, estando ela preñe e o Tenente de Máquinas fusilado recente:
-Hay que exterminar la semillita. Hay que exterminar la semillita- que berraban rachando a voz en agudos descontrolados as do escapulario.
Sempre Leira Pazó lembra mamá de bata aos lunares, no verán, coa permanente e o sapato topolino, cando non a atrevida sandalia Gilda. Ela desafiante, loira, coriácea (...).
Os ollos de mamá eran tristes, grises. Na memoria de Lisardo Leira Pazó, esixentes instructores sen réplica nin retorno. Co tempo, as bochechas do ollo avultáronselle e penduraron, e as pernas fóronselle pondo grosas na canela, co arrastrar das pantuflas.
A poder de pasaren os anos, cada vez Luz Dolores Pazó, a mugardesa, se vestía menos e case non saía. Xa nin sequera ía á misa dominical, sen medo a espertar por iso as iras das veciñas franquistas da Rúa Dolores, que agora a saudaban cortesmente ao se cruzaren no trafego e as angueiras da Cidade Departamental.
Pero cando Luz Dolores comparecía en público, por veces no cine, ou atravesando a Praza de Armas para algunha visita de confianza, seguía sendo unha presencia impoñente, máis e máis respectada. No taconeo ostentoso de Luz Dolores todos sabían que ía incluído o sogro masónico e desiludido, o marido fusilado tras Consello de Guerra, o irmán, Concepto Pazó, preso no Penal de El Dueso e indultado da pena de morte. E as modosas da Rúa Dolores, as que berraban na porta da súa casa, de veo á cabeza e misal apertado contra unha teta, agachaban a testa e enconicaban o fuciño de donicela para renderlle un saúdo que Luz Dolores, dignísima, accedía a devolverlles con soberbia naturalidade(Méndez Ferrín, No ventre do silencio:47-48).

As vilas galegas

Mondoñedo posúe un certo aire ancien régime, mesmo un certo rancio ancien régime, que ten para o forasteiro moitísimo encanto. Eu non sei se sería capaz de vivir en Mondoñedo, tanta catedral, tanto pazo arcebispal, tanto seminario, tanto... cura, en definitiva, dominándoo todo desde as súas atalaias e subterráneos.
Se eu vivise en Mondoñedo estaría, naturalmente, ao meu e non iría á misa, ou se cadra si, iría ás misas todas, mesmo aos rosarios e acabaría informándome das ramificacións familiares e das súas estratexias económicas e matrimoniais, de a quen lle foi ben en Cuba e quen volveu co posto, se houbo sindicatos anarquistas na República e onde estivo o seu local social, onde os mataron e se lles quedaron fillos.
Como non vivo en Mondoñedo, non sei a quen hai que felicitar pola magnífica rehabilitación que están facendo no centro histórico, nin sei se nesas casas magníficas con tellados e ventás novas vai vivir alguén, nin se unha intervención urbanística coma esta significa que a xente volve os ollos ao patrimonio espedazado, que o valora, que o ama e que está disposta a darlle vida. Quero pensar que si, que o que eu vin en Mondoñedo é o principio dun novo capítulo para as nosas vilas.

Por certo, o cableado si que parece non ter remedio.

Cousas que se poden facer con plátanos ( e III)

- Unha funda para levar o plátano no bolso

Cousas que se poden facer con plátanos

-Un bananamóbil!

Cousas que se poden facer cos plátanos

-Unha saia de plátanos

(Aproximación á) Introdución do plátano en Galicia

Chegou hoxe a miña irmá –paréceme que xa vola presentei- contando que o introdutor dos plátanos en Galicia foi o bisavó dun colega seu de Burela, coñecido para historia como Capitán Rúa. A cousa disque aconteceu pouco máis ou menos así:
Estaban unha vez o Capitán Rúa e a súa tripulación cansados de dar voltas polo mar sen pescar nin unha sardiña e, cando xa decidiran dar volta de baleiro, viron que se acercaba un buque. Agardaron e estableceron comunicación con el, a berros, supoño, naqueles tempos, e souberon que transportaba plátanos. ¡Un buque cargadiño de plátanos! Negociaron e compraron plátanos para encher o seu barquiño, pensando facerse ricos en canto chegaran a porto. Costar costou lles traballo…chegar a porto primeiro e vendelos despois. De feito, como en Burela non tiñan saída seique acabou, o Capitán Rúa, contratando un camión para levalos ata a Coruña. Desde Burela, imaxinade, ata a Coruña ¡e no ano 65! Non sei se crelo.

De todos os xeitos, este último dato invalida a pretensión de ser o Capitán Rúa o primeiro en dar a coñecer ás salvaxes tribus galaicas o froito marelo. No ano 65! Os de Burela sempre andaron un pouco atrás das outras tribus e por iso lle contei á miña irmá, e agora a vós, o conto tal cal mo contou a min a miña avoa:
Antes có Capitan Rúa, alomenos 45 anos antes, o meu bisavó, que andaba de fogonero no Río de la Plata, nunha viaxe de volta comprou nas Canarias unha fermosa piñoca de plátanos para facerlles abrir a boca aos veciños de toda a redonda. Nunca tal se vira, algúns empezaron a arreghañar os dentes burlentos. Esperade e veredes: colgouse a piñoca no balcón e alí foi madorecendo. Pero nin verdes nin maduros, amigos, o que se di amigos, os plátanos non tiveron ningún. Seique esghanaban a un e cuspíanos. Acabaron de podrecer no esterco.

Por favor, se alguén pode achegar máis documentos históricos anteriores aos narrados, que non dubide en poñer un comentario a este post. Xuntos, se nos poñemos, recompoñeremos a verdadeira historia da introdución do plátano en Galicia.

Credo na Orde Interminábel

Remexendo en vellos suplementos cuulturais do ABC, nun de 2005 atopei esta foto pertencente a "un album que Chema Conesa ha realizado de la reina del cabaret, de la irreverencia y el sarcasmo, Astrid Hadad":

Tío Sam
que estás en el
país del norte,
santificado sea
tu nuevo orden,
vengan a nos tus dólares,
hágase tu voluntad
así en Estados Unidos
como en el mundo entero.
Danos hoy nuestros McDonald´s
de cada día,
perdona a los iraquís y a los
cubanos como nosotros
perdonamos a los marines.
No nos dejes caer en el nacionalismo
y líbranos de los hombres de negocios japoneses.
In God we trust. Shalom.

Amen.

Sabeliña

Ten fibra e sensibilidade. Ten xenio e beleza. É a miña irmá pequena, traballadora incansábel, sempre de aquí para alá, ás veces en ningunha parte en concreto, parécelle que vai perder pé, que o mundo xira ás súas costas cando é ela a que xira arredor do mundo, alumánndoo todo, arrincándolle os máis fermosos sons nas cordas do seu intrépido violín barroco.
Desde que era pequeniña admirei eu esas mans e os longos brazos morenos que se ían disciplinando no violín. Cerne puro, nosa Sabeliña, cifra máxica de todos os soños artísticos da nosa familia de artesáns e labregos.

10 cancións a través da vida

As cancións da miña vida, as canc.... ¡Este post debédesllo a Fravernero que me tirou unha luva moi garelito el!
algunhas das cancións da miña vida que máis se me apegañaron foron as que cantaba José o verghueiro mentres pelaba, cortaba, esqueiraba a madeira para facer cestas: Donde estarán nuestros mozos, que a la cita no quieren venir....  zarzuela, adiviñastes, que era o que se lavaba nos anos en que fora mozo.

Pero estamos na época ye-ye amigos, e os meus pais eran novos e galeguistas, por iso compraron un pick-up e varios sigles e un LP de Andrés Dobarro. Si, si, O tren quen me leva  polo meu camiño lévame e lévame...  por riba de todo.

Impresionados? Non aínda? Veredes: a nena medraba que daba ghusto, e xa ía ao instituto. Daquela arrasaba John Travolta e o sebo do sábado á noite. Como eu non saía, pois nada, pero a miña mellor amiga convertiuse ao travoltismo: chupa de skay, pantalón de skay, pelo newton jones... ligaba como unha liana e eu nada, paciencia, a amiga feocha. Travolta nunca me gustou, nunca me gustaron os chulos en realidade, mais a voz meliflua dos Bee Gees, ai iso si. Non me preguntedes cancións, sáberacho o demo, eu daba francés e o inglés para min era coma o chinés dialectal, pero o estilo dulzón dos Bee Gees,  encantábame.

A seguinte parada non é tan vergonzante. Estamos en 3º de BUP e a nena xa ten certa capacidade de escolla. Meu pai todos os días co Sementar, sementarei de Fuxan os ventos, xa vos dixen que é galeguista de pata negra. Currante pero galeguista. E a Nova Trova Cubana logo? Silvio Rodríguez, por favor, si me dijeras pide un deseo , te pediría un raio de ? , ou algo así, que eu para as letras... e Pablo Milanés, Yolanda, Yolanda, eterrnamente Yolanda... que os fun ver en autostop á Coruña, que cousas fai a xuventude, vaia por Deus, mellor non acordarse.

Xa acabei o bacharelato, ¿cantas cancións quedan?Estou na University, o interminable fin de semana en que nos visitouu por primmeira vez o Papa polaco, juventud...castidad.... monte do gozo, periscopios para ver ao papa entre a multitude e eu allea totalmente ao momento histórico, vivindo o meu momento underground: todo iso e mais, ouh yeah, Patty Smith, Loo Red, os máis potentes e desfasados rockeiros...enfín saín indemne de todo aquilo, con saúde, sen vicios dignos de mención
 e todo e así; Shine on my crazy diamond!

E si, si, Galicia Caníbal, fai un sol de carallo.
E si si, tamén, Lá fora esta chovendo, mais así mesmo eu... Que maravilha! Toquinho, e o ex-diplomata e poeta Vinícius de Morais.
 
E falta unha, se non contei mal, unha .....

Tantas voltas dá o río ao redor da espadana
así daba Suroeste co seu amoriño na cama!

Decepcionados? Eu sonvos así.

Góticas

Na nosa sociedade é moi importante a imaxe, mesmo excesivamente importante, por riba de calquera outra consideración. Por iso non é de estrañar que os que levan unha vida máis ou menos exposta ao público se esforcen en presentar unha imaxe coidada e mesmo, especialmente se están relacionados co mundo das artes, orixinal e espectacular, que dalgún xeito proxecten visualmente a excepcionalidade da súa persoa.
Entre a intelectualidade feminina galega veño detectando unha certa tendencia á estética Morticia Addams, e non é un fenómeno de agora, o máis doado sería pensar en Yolanda Castaño, senón que vén de moito antes, e estou pensando na belísima Carmen Blanco.
Curiosa fascinación polo gótico na terra onde o románico perviviu máis tempo.

Sibila

Ela (chamámoslle Sibila a partir da descoberta da súa semellanza, na Biblioteca Xeral) viña carregada de roupaxes pesadas, inmóbil e dinámica, e de cada retallo triangular da súa túnica surtía unha elipse musical e tenra que enchía todo o soño de Domingos cun arume estremecido de anduriña ou calquera cousa de fino e aletexante. Atraguíao ao seu seo e o delirio sobreviña nunha cópula doce e incriblemente destructora. sentíase chuchado, día a día vencido. Non cabía na linguaxe de Domingos acumulación tal de pracer e fermosura, sonido e discusión de cores e mensaxes de luz e perda progresiva da entidade propia: parola na Quinta Angustia. Domingos chegara ao ponto de cáseque non comer nin fumar na noite en que Sibila, esplendente, chegara empuñando unha parabellum, cunha fita cruel en vez de labres. Sentárase nunca cadeira metálica (tipo Bauhaus, xa sabedes) e as elipses tiñan desaparecido, ou tíñanse esvaído, ou tíñanse apagado, o que horrorizou ao meu amigo, cecais por algunha secreta intuición relacionada coa súa cultura teosófica. Sentárase Sibila e contemplara con ollos de aceiro e toda a maldade do mundo ao meu amigo, até que a albada e as campás viñeron rescatalo prá vixilia e a luz, se é que aínda era rescatábel.

                           X.L. Méndez Ferrín, "A Sibila", Crónica de nós.

Aluspar Chelís

Iría contigo ós capelos polos campeiros de Monfero
ou polos da outra banda do río, de onde es ti,
e regalaríache un montón de flores lila.
Iría contigo ver as besta bravas polos campeiros de Monfero
ou polos da outra banda do río, onde ti viñeches engalanar o mundo,
e regalaríache unha noite de luar.
Iría contigo e descansariamos nos campeiros de Monfero
ou nos da outra banda, por onde saltaches de pequena,
e regalaríache os sons da auga caendo.

Os zapatos rotos

A miña amiga di ás veces que vai chea de traballar e que lle gustaría mandalo todo a tomar ventos á Marola. Querería pecharse nunha taberna de mala morte e beber todos os seus aforros, ou ben meterse na cama e non pensar xa en nada, e agardar que veñan cortarlle o gas e maila luz, deixar que todo se esboroe pouco a pouco. Di que o fará cando eu me vaia. Porque a nosa vida en común pouco ha durar; logo me hei de ir e voltarei a xunto da miña nai e dos meus fillos, a unha casa onde non está permitido levar os zapatos rotos. A miña nai poñerame a andar, impedirame utilizar alfinetes no canto de botóns, e escribir ata as tantas da mañá. Eu, pola miña parte, poñerei a andar aos meus fillos, vencendo a tentación de mandalo todo a paseo. Volverei ser seria e maternal, como me ocorre sempre que estou con eles, unha persoa distinta da que son agora, unha persoa á que a miña amiga non coñece en absoluto.
Mirarei o reloxio e levarei a conta das horas, vixiante e atenta a todo, e preocupareime de que os meus fillos teñan sempre os pés seccos e quentes, porque sei que debe ser así, se se pode, polo menos na infancia. É máis, se cadra, para aprender despois a camiñar cos zapatos rotos, sexa conveniente ter os pés secos e quentiños cando se é neno.

Natalia Ginzburg, Las pequeñas virtudes [Le piccole virtú, 1962] , 2002, Ed. Acantilado
(A versión galega é un experimento suroestiano)

A calidez das escamas

A miña princesa quere un dragón. Alguén
sabe
onde podo atopar un?

Algún día

        
         tamén foi campo da festa

hoxe, xoves oito de marzo, máis que nunca

Doume conta de que o meu corpo e o do resto das mulleres é un campo de batalla

Clases de canto

Onte o Tío Pepin deunos a todos, mais fundamentalmente a min, unha demostración do seu claro e varonil arte cantor. Non era o lugar, e el sábeo, pero non o puido evitar: non atopou mellor lugar onde exhibirse e, a verdade sexa dita, eu púxenllo a huevo. Pregúntome se hoxe estará tan orgulloso das súas habilidades ou prefire que retire o comentario.

Protectorados

Como os meus habituais comentaristas se encargan de me lembrar quero recoñecer
que, efectivamente, o estilo lingüístico das empresas de comunicación madrileñas
establecidas en Galicia é legal e mesmo lexítimo, desde o momento en que os intelectuais intergalácticos colaboradores se apresuran a lexitimalo día a día e 
suplemento cultural a suplemento cultural, expresando o seu consentimento de maneira totalmente voluntaria sempre que se lles pregunta. Da mesma 
maneira que o imperialismo non sería posíbel sen a colaboración das elites 
autóctonas dos territorios colonizados nin a  dominación masculina e a ablación de clítoris sen o consenso e colaboración das propias mulleres.
Uns e outras necesitamos protección, como todo o mundo sabe.

Non sen a miña lingua!
Non sen o meu clítoris!