Mulleres na posguerra española

Lembra Leira Pazó a mamá Luz Dolores sempre sen loito exhibido; repartindo decisións e azos sempre; para que as fascistas vexan. Esas que berraban para ela na porta da casa da Rúa Dolores, estando ela preñe e o Tenente de Máquinas fusilado recente:
-Hay que exterminar la semillita. Hay que exterminar la semillita- que berraban rachando a voz en agudos descontrolados as do escapulario.
Sempre Leira Pazó lembra mamá de bata aos lunares, no verán, coa permanente e o sapato topolino, cando non a atrevida sandalia Gilda. Ela desafiante, loira, coriácea (...).
Os ollos de mamá eran tristes, grises. Na memoria de Lisardo Leira Pazó, esixentes instructores sen réplica nin retorno. Co tempo, as bochechas do ollo avultáronselle e penduraron, e as pernas fóronselle pondo grosas na canela, co arrastrar das pantuflas.
A poder de pasaren os anos, cada vez Luz Dolores Pazó, a mugardesa, se vestía menos e case non saía. Xa nin sequera ía á misa dominical, sen medo a espertar por iso as iras das veciñas franquistas da Rúa Dolores, que agora a saudaban cortesmente ao se cruzaren no trafego e as angueiras da Cidade Departamental.
Pero cando Luz Dolores comparecía en público, por veces no cine, ou atravesando a Praza de Armas para algunha visita de confianza, seguía sendo unha presencia impoñente, máis e máis respectada. No taconeo ostentoso de Luz Dolores todos sabían que ía incluído o sogro masónico e desiludido, o marido fusilado tras Consello de Guerra, o irmán, Concepto Pazó, preso no Penal de El Dueso e indultado da pena de morte. E as modosas da Rúa Dolores, as que berraban na porta da súa casa, de veo á cabeza e misal apertado contra unha teta, agachaban a testa e enconicaban o fuciño de donicela para renderlle un saúdo que Luz Dolores, dignísima, accedía a devolverlles con soberbia naturalidade(Méndez Ferrín, No ventre do silencio:47-48).

As vilas galegas

Mondoñedo posúe un certo aire ancien régime, mesmo un certo rancio ancien régime, que ten para o forasteiro moitísimo encanto. Eu non sei se sería capaz de vivir en Mondoñedo, tanta catedral, tanto pazo arcebispal, tanto seminario, tanto... cura, en definitiva, dominándoo todo desde as súas atalaias e subterráneos.
Se eu vivise en Mondoñedo estaría, naturalmente, ao meu e non iría á misa, ou se cadra si, iría ás misas todas, mesmo aos rosarios e acabaría informándome das ramificacións familiares e das súas estratexias económicas e matrimoniais, de a quen lle foi ben en Cuba e quen volveu co posto, se houbo sindicatos anarquistas na República e onde estivo o seu local social, onde os mataron e se lles quedaron fillos.
Como non vivo en Mondoñedo, non sei a quen hai que felicitar pola magnífica rehabilitación que están facendo no centro histórico, nin sei se nesas casas magníficas con tellados e ventás novas vai vivir alguén, nin se unha intervención urbanística coma esta significa que a xente volve os ollos ao patrimonio espedazado, que o valora, que o ama e que está disposta a darlle vida. Quero pensar que si, que o que eu vin en Mondoñedo é o principio dun novo capítulo para as nosas vilas.

Por certo, o cableado si que parece non ter remedio.

Cousas que se poden facer con plátanos ( e III)

- Unha funda para levar o plátano no bolso

Cousas que se poden facer con plátanos

-Un bananamóbil!

Cousas que se poden facer cos plátanos

-Unha saia de plátanos

(Aproximación á) Introdución do plátano en Galicia

Chegou hoxe a miña irmá –paréceme que xa vola presentei- contando que o introdutor dos plátanos en Galicia foi o bisavó dun colega seu de Burela, coñecido para historia como Capitán Rúa. A cousa disque aconteceu pouco máis ou menos así:
Estaban unha vez o Capitán Rúa e a súa tripulación cansados de dar voltas polo mar sen pescar nin unha sardiña e, cando xa decidiran dar volta de baleiro, viron que se acercaba un buque. Agardaron e estableceron comunicación con el, a berros, supoño, naqueles tempos, e souberon que transportaba plátanos. ¡Un buque cargadiño de plátanos! Negociaron e compraron plátanos para encher o seu barquiño, pensando facerse ricos en canto chegaran a porto. Costar costou lles traballo…chegar a porto primeiro e vendelos despois. De feito, como en Burela non tiñan saída seique acabou, o Capitán Rúa, contratando un camión para levalos ata a Coruña. Desde Burela, imaxinade, ata a Coruña ¡e no ano 65! Non sei se crelo.

De todos os xeitos, este último dato invalida a pretensión de ser o Capitán Rúa o primeiro en dar a coñecer ás salvaxes tribus galaicas o froito marelo. No ano 65! Os de Burela sempre andaron un pouco atrás das outras tribus e por iso lle contei á miña irmá, e agora a vós, o conto tal cal mo contou a min a miña avoa:
Antes có Capitan Rúa, alomenos 45 anos antes, o meu bisavó, que andaba de fogonero no Río de la Plata, nunha viaxe de volta comprou nas Canarias unha fermosa piñoca de plátanos para facerlles abrir a boca aos veciños de toda a redonda. Nunca tal se vira, algúns empezaron a arreghañar os dentes burlentos. Esperade e veredes: colgouse a piñoca no balcón e alí foi madorecendo. Pero nin verdes nin maduros, amigos, o que se di amigos, os plátanos non tiveron ningún. Seique esghanaban a un e cuspíanos. Acabaron de podrecer no esterco.

Por favor, se alguén pode achegar máis documentos históricos anteriores aos narrados, que non dubide en poñer un comentario a este post. Xuntos, se nos poñemos, recompoñeremos a verdadeira historia da introdución do plátano en Galicia.

Credo na Orde Interminábel

Remexendo en vellos suplementos cuulturais do ABC, nun de 2005 atopei esta foto pertencente a "un album que Chema Conesa ha realizado de la reina del cabaret, de la irreverencia y el sarcasmo, Astrid Hadad":

Tío Sam
que estás en el
país del norte,
santificado sea
tu nuevo orden,
vengan a nos tus dólares,
hágase tu voluntad
así en Estados Unidos
como en el mundo entero.
Danos hoy nuestros McDonald´s
de cada día,
perdona a los iraquís y a los
cubanos como nosotros
perdonamos a los marines.
No nos dejes caer en el nacionalismo
y líbranos de los hombres de negocios japoneses.
In God we trust. Shalom.

Amen.

Sabeliña

Ten fibra e sensibilidade. Ten xenio e beleza. É a miña irmá pequena, traballadora incansábel, sempre de aquí para alá, ás veces en ningunha parte en concreto, parécelle que vai perder pé, que o mundo xira ás súas costas cando é ela a que xira arredor do mundo, alumánndoo todo, arrincándolle os máis fermosos sons nas cordas do seu intrépido violín barroco.
Desde que era pequeniña admirei eu esas mans e os longos brazos morenos que se ían disciplinando no violín. Cerne puro, nosa Sabeliña, cifra máxica de todos os soños artísticos da nosa familia de artesáns e labregos.

10 cancións a través da vida

As cancións da miña vida, as canc.... ¡Este post debédesllo a Fravernero que me tirou unha luva moi garelito el!
algunhas das cancións da miña vida que máis se me apegañaron foron as que cantaba José o verghueiro mentres pelaba, cortaba, esqueiraba a madeira para facer cestas: Donde estarán nuestros mozos, que a la cita no quieren venir....  zarzuela, adiviñastes, que era o que se lavaba nos anos en que fora mozo.

Pero estamos na época ye-ye amigos, e os meus pais eran novos e galeguistas, por iso compraron un pick-up e varios sigles e un LP de Andrés Dobarro. Si, si, O tren quen me leva  polo meu camiño lévame e lévame...  por riba de todo.

Impresionados? Non aínda? Veredes: a nena medraba que daba ghusto, e xa ía ao instituto. Daquela arrasaba John Travolta e o sebo do sábado á noite. Como eu non saía, pois nada, pero a miña mellor amiga convertiuse ao travoltismo: chupa de skay, pantalón de skay, pelo newton jones... ligaba como unha liana e eu nada, paciencia, a amiga feocha. Travolta nunca me gustou, nunca me gustaron os chulos en realidade, mais a voz meliflua dos Bee Gees, ai iso si. Non me preguntedes cancións, sáberacho o demo, eu daba francés e o inglés para min era coma o chinés dialectal, pero o estilo dulzón dos Bee Gees,  encantábame.

A seguinte parada non é tan vergonzante. Estamos en 3º de BUP e a nena xa ten certa capacidade de escolla. Meu pai todos os días co Sementar, sementarei de Fuxan os ventos, xa vos dixen que é galeguista de pata negra. Currante pero galeguista. E a Nova Trova Cubana logo? Silvio Rodríguez, por favor, si me dijeras pide un deseo , te pediría un raio de ? , ou algo así, que eu para as letras... e Pablo Milanés, Yolanda, Yolanda, eterrnamente Yolanda... que os fun ver en autostop á Coruña, que cousas fai a xuventude, vaia por Deus, mellor non acordarse.

Xa acabei o bacharelato, ¿cantas cancións quedan?Estou na University, o interminable fin de semana en que nos visitouu por primmeira vez o Papa polaco, juventud...castidad.... monte do gozo, periscopios para ver ao papa entre a multitude e eu allea totalmente ao momento histórico, vivindo o meu momento underground: todo iso e mais, ouh yeah, Patty Smith, Loo Red, os máis potentes e desfasados rockeiros...enfín saín indemne de todo aquilo, con saúde, sen vicios dignos de mención
 e todo e así; Shine on my crazy diamond!

E si, si, Galicia Caníbal, fai un sol de carallo.
E si si, tamén, Lá fora esta chovendo, mais así mesmo eu... Que maravilha! Toquinho, e o ex-diplomata e poeta Vinícius de Morais.
 
E falta unha, se non contei mal, unha .....

Tantas voltas dá o río ao redor da espadana
así daba Suroeste co seu amoriño na cama!

Decepcionados? Eu sonvos así.