Restos e sombras

Foto de Xebe d´Afrei

Remata o ano; xa caeron a maioría das follas cos últimos temporais, xa recibimos unha tonelada de bos desexos e imos facendo o balance, como sen querelo, e apuntando propósitos para a nova xeira.

O ano que remata empezaba para min coa maior das incertezas: un naufraxio e a desolación dos restos esparexidos na area, atacados de salitre, practicamente inservíbeis.

Pero non.

Non se pode dar por vencida unha ao primeiro embate. Buscar auga era crucial. Onde hai auga hai froitos para comer e animais que cazar. Fíxenme cazadora e fruticultora. Devorei todo canto caía tremente nas miñas mans.

E aquí me tedes.

Teño que varrer os últimos restos para facer esterco.
O ano que vén, tamén quero vivir.

Un libro imprescindíbel; unha mirada independente

Desde que caeu nas miñas mans As novelas da memoria non deixou nin un momento de facerme pensar e tomar notas e de novo pensar. Memoria, espectros, traumas agachados ou compartidos na máis estrita intimidade. As historias que moitos levamos dentro remexéndose nerviosas, pulando por saír á luz, como saen as osamentas das foxas escavadas.

A min nunca se me ocultou que houbera República nin Guerra Civil, nin represión nin fame, nin dor, nin medo. Nunca de portas a dentro da miña casa, si de portas a fóra. Non lembro nin unha soa alusión na miña vida escolar, nin un só comentario nos xornais, nin un documental na TV ata hai moi poucos anos. De repente a memoria rebentoulle a algúns na cara e miraron para outro lado, facendo que non vían. Pero unha cousa son os espectros, cousa desprezábel desde o punto de vista científico, e outra os restos humanos con sinais de violencia que van aparecendo teimudamente. Esta evidencia obriga, loxicamente, a que moitos adapten o seu discurso: "si é certo, pero de que vale remexer no que pasou hai tantos anos?"

Vale, claro que vale, é unha mínima reparación, unha necesidade diría que hixiénica que o sistema político español, que toda a sociedade actual, construída sobre o aniquilamento de moitos e a dor e a humillación dos que lles sobreviviron, ten pendente. Por iso non é nada estraño que o que o discurso oficial ignorou ou minimizou tanto tempo buscase vías de saída alternativas na literatura, un xeito tan válido coma outro calquera, segundo Thompson, para achegarse á historia. As novelas da memoria son a marca dun tempo épico e bárbaro que moitos vivimos a través da voz dos que nos precederon.

Para Clarice Lispector

Impoñíame moito respecto este post que che mando ao aire, Clarice, pero hoxe vai en arroiada despois de ler de novo e outra vez un dos teus libros.
Dubidei na imaxe que ilustrase estas palabras. Ti sempre namorando desde as fotografías coa túa mirada profunda, mesmo de ollos pechados. Gustoume esta, captada por unha cámara fotográfica que se foi achegando silenciosamente sen o teu permiso, dunha Clarice inmersa no traballo de escribir, coa fiestra do seu particular cuarto de seu aberta a un patio interior.
É unha cousa incríbel, Clarice, ti e as imaxes e textos que nos deixaches: "nasci na Russia mas nunca quis ser outra coisa que brasileira", algo así lle escribiches ao presidente Getúlio Vargas. Eras unha rapariga decidida e querías o pasaporte brasileiro. E escribías e escribías aquelas páxinas desacougantes, mesmo viaxando sen parar, mesmo cos teus fillos en brazos, pola noite, de madrugada.
Deberon de advertirche que as tús novelas vendíanse mal e o negocio é o negocio e a literatura vén sendo unha mercancía coma outra calquera. En todo caso non era o teu problema, ti bastante tiñas con enfrontarte a peito nu coa escritura, todos os días, cada madrugada. Nalgunhas fotos advírtese a ollada cansada, as olleiras indisimuladas baixo a maquillaxe porque cada vez que collías a pluma ou a máquina de escribir era para viaxar a lugares de ti mesma que nin imaxinabas – “Tenho medo de escrever. É tão perigoso. Quem tentou, sabe. Perigo de mexer no que está oculto – e o mundo não está à tona, está oculto em suas raízes submersas em profundidades do mar. Para escrever tenho que me colocar no vazio. Nesse vazio terrivelmente perigoso: dele arranco sangue. Sou um escritor que tem medo da cilada das palavras: as palavra que digo escondem outras – quais? Talvez as diga. Escrever é uma pedra lançada no poço fundo.” –Ou si, imaxinábalo, por iso tiñas que escribir, muller atrevida. A escritura é un cuarto baleiro e violentamente iluminado, "O quarto era o oposto do que eu criara em minha casa, o oposto da suave beleza que resultara do meu talento de arrumar, de meu talento de viver, o oposto de minha ironia serena, de minha doce e isenta ironia: era uma violentação das minhas aspas que faciam de mim uma citação de mim. O quarto era o retrato de um estômago vazio./ E nada ali fora feito por mim. No resto da casa o sol se filtrava de fora para dentro, raio ameno por raio ameno, resultado do jogo duplo de cortinas pesadas e leves. Mas ali o sol não parecia vir de fora para dentro: lá era o proprio lugar do sol, fixado e inmóvel numa dureza de luz como se nem de noite o quarto fechasse pálpebra." A escritura é un parque solitario dunha vitalidade amoral e orxiástica, ou Clarice?, e ti sempre tiveches certa tendencia a ese tipo de revelacións en momentos únicos, verdadeiras epifanías coas que nos abrumas: "As árvores estavam carregadas, o mundo era tão rico que apodrecia. Quando Ana pensou que havia crianças e homens grandes com fome, a náusea subiu-lhe á garganta, como se ela estivesse grávida e abandonada. A moral do Jardim era outra". A moral da natureza non ten nada que ver coas leis humanas, é neutra, "é planctum lutando, e a grande neutralidade viva lutando. Assim como a vida na barata pressa pela cintura./O medo que eu sempre tive do silêncio com que a vida se faz. Medo do neutro. O neutro era a minha raiz mais profunda e mais viva – eu olhei a barata e sabia. (...) No entanto ei-la, a barata neutra, sem nome de dor ou de amor. Sua única diferenciação de vida é que ela devia ser macho ou fêmea. Eu só a pensara como fêmea, pois o que é esmagado pela cintura é fêmea."

Distorsión

Foto de Xebe d´Afrei

Desde que o coñecera toda a súa vida anterior parecíalle nebulosa e sen graza ningunha. O momento cero marcábao aquel instante en que ela tivo o valor de retrucarlle unha opinión que el acababa de expresar con autoridade. El desviara apenas os ollos nun xesto de desdén e seguiu falando sen prestarlle máis atención. A partir dese momento sentiu a estraña necesidade de ser merecente dunha mirada de aprobación ou de disgusto, de calquera emoción nítida máis alá da friísima indiferenza.

Era teimuda e buscou todas as posibilidades de intersección. Ao principio seguiu contradicíndoo. Logo, despois de ter estudado a conciencia as variantes do seu discurso, matizouno suavemente. Acabou dándolle a razón e ese día recibiu unha mirada cálida que a colleu desarmada e coa melena ao vento.

Xa non houbo máis posibilidade de diverxencia: a súa visión do mundo virou radicalmente para acomodarse á necesidade que tiña daquela mirada. Ás veces tiña que violentar a súa lóxica e os seus sentimentos, retorcer o seu sistema de defensa, estirar, engruñar, esgazar. Axiña veu a inseguridade, a espera cautelosa a que el falase antes, a búsqueda ansiosa da súa aprobación despois de apoialo con argumentos de pé de banco. Nunca era suficiente e cada vez se sentía máis pequena e indefensa.

Moitos anos despois de que a deixase, aínda seguía imperando nos seus soños.

O feisbú e mais eu: crónica dun desencontro

Nos últimos días levo recibidas varias mensaxes –varias non quere dicir unha chea delas– desde o feisbú, algunhas solicitándome amizade e outras preguntándome pola miña prolongada ausencia de foros, galerías de imaxes, post propios e comentarios nos post alleos.

Que non conteste a ningunha non é soberbia, é só que o feisbú tenme desde hai dous meses marxinada do sistema, de tal maneira que podo recibir mensaxes no meu correo electrónico pero non abrilas na miña páxina nin tampouco contestalas. Do mesmo xeito tampouco podo poñer post nin comentarios nin, o que é máis grave, borrarme dunha vez do sistema. Así é que quedei como conxelada e o meu sorriso da foto de perfil vaise pouco a pouco torcendo, como se pode aprezar.

"Que farías ti para que te botaran?" preguntaredes. "Nada en absoluto", aseguro eu. O que boto en falta, porque penso que teño dereito, é saber por que fun condenada ao ostracismo e, paradoxalmente, pendurada nas súas redes a perpetuidade.

Ceibádeme xa, secuestradores do feisbú!

Bravissima, Patrizia

O alegato anti Berlusconi deseñado por Patrizia d´Addaro poida que sexa o principio do fin da rutilante carreira do cavalieri. E vou defender tan aventurada hipótese por unha razón única, pero importante: ela foi a única capaz de adiviñar o punto de partida xusto, atacalo desde a mesma mentalidade que el representa e que, seguramente ela, como a maioría dos italianos, comparte.
Aquí non se cuestiona que o todopoderoso respecte ou non as leis da República e as do Mercado. Tampouco se acata máis ou menos os Dez Mandamentos. Non entra en cuestión a súa estética de chulo macarrónico nin o seu desdén machista e racista, intolerábel nos tempos que vivimos. Non, non, trátase do honor: o cavalieri enganou á dama menesterosa, que á súa vez loitaba polo honos da súa familia, causa sempre encomiábel, e non lle entregou o que prometera.
Que lle custaba a el facer que se lle tramitase a concesión dunha "casa rural", aínda que fose con cargo aos presupostos públicos, era para tanto? Sempre os cabaleiros ben nacidos recompensaron ás súas amantes cunha mercería, como mínimo, cunha xoia importante, se o diñeiro negro era dabondo, enfín, cun presente que resarcira á muller do noxo do sexo non desexado. Berlusconi pagou a tarifa mínima, sendo el tan rico, e defraudou as expectativas xustísimas de d´Adddario.
O cavalieri é cutre, é falso e esquece o que lle convén, vai haber que desmontalo do cabalo.

A caixa dos fíos

Foto de Xebe d´Afrei

A miña nai ten sensibilidade de artista: é rebelde, sensíbel e ten unhas mans marabillosas. A súa arte nunca chegou aos museos pero creou primorosas pezas téxtiles que encheron de beleza a sobria cotidianeidade da familia. Os embozos das sabas e as fundas das almofadas da miña infancia eran un primor de colorido en arabescos florais. Tamén bordaba en branco, ás veces combinándoo con gris naqueles xogos de cama que ela consideraba de maior finura, diminutas e apretadas floriñas gornecendo unhas letras moi rebirichadas.
A caixa dos fíos era un dos meus pasatempos favoritos. Madeixas de moitas cores en diferentes tonalidades con nome suxerente: amarelo, ocre, alaranxado, color lume, encarnado, castaño, verde musgo, verde piñeiro, violeta, salmón, rosa claro, máis claro aínda... mmmm... os rosas son un mundo, e a gama dos amarelos aos vermellos outro. E que me dicides dos azuis? Do celeste ao ultravioleta, unha ducia de madeixas, polo menos.
Series de madeixas graduadas en tonalidades. Series de madeixas de cores opostas. Parellas e tríos de colores ao chou, acendéndose ou atenuándose mutuamente: pura maxia.
As cores íanme axudando a percibir o mundo e logo clasificaba o que vía de acordo coas regras da caixa, porque a caixa era a Normativa das Cousas Bonitas.
Dicídeme cantas madeixas farían falta para bordar este ceo.

Camiño adiante

Foto de Xebe d´Afrei

A túa pel, superficie lisa, non garda o paso dos meus dedos, cousa que non deixa de sorprenderme.
A herba gárdao, a area tamén.
Mesmo os cantos rodados se descolocan ao meu paso.
A túa pel, en cambio, con ser tan delicada, non sofre o desgaste do meu peso, a crispación das miñas uñas, a raspadura das miñas escamas.
Esfórzome, iso é certo, pero hai tantas cousas potencialmente perigosas en min...
Hai días en que, deslizándome nese manto humano, pregúntome se é posíbel evitar a erosión do amor.
Por favor, non me volvas pedir que che rañe o lombo.

Cambio de aceite

Onte sentinme ben. Moi ben. O mundo enteiro regalábame sorrisos, almanaques, bolígrafos e chaveiros e eu apañaba e apañaba incrédula e satisfeita. No banco retirei XXXX eurazos e déronme un almanaque en galego (nin sequera en bilingüe, tedes que crelo). Pero o que culminou a miña felicidade de onte foi a homenaxe que recibín no taller mecánico:

O meu coche elevábase no mecanismo tesoira hidráulico mostrando a barriga mentres o 2º de abordo dispoñía entre o bruar dos motores dos camións a súa posta a punto:
– Míralle a este coche os niveis, filtros e rexistros– indícalle ao operario estrela; detense e sorrime antes de rematar– para que ande correcta esta muller.
Eu sentíame realmente ben a pé de obra vendo toda a operación. Falábamos berrando e non tiña nada de violento: fluxo de camións, gasolina ou gasoil, disposición das tripas do motor: –Para chegar ao filtro do aire hai que desmontar isto todo, ves?
BBBRRRRRRRRRRBBBBBRBRRBRBRBRBRBR
–Vou ter que poñer unha sala de espera, verdade?, con sofás e revistas.
BRRRRRRRRMMMMMMM
–Estou moi entretida.

O almanaque era de cachorriños nunha cesta de froita, os bolígrafos imitación pilot parecéronme moi prácticos, e o chaveiro, unha peza realmente fina dentro dunha caixiña en leito de veludo negro, chegoume dereitiño ao corazón.